Nejla Sakınmaz- Vatandaşlar bir taraftan seçim atmosferini yaşarken, bir taraftan da dövizdeki artışın huzursuzluğu içerisindeler. Bu yükseliş ne kadar sürecek? Seçimlerle ilgisi var mı? Seçimlerden sonra her şey düzelecek mi? Bu sorular bugünlerde herkesin aklını meşgul ediyor. Ekonomist atilla yeşilada Tüketici Postası için yanıtladı.“Dolar bütün dünyada yükseliyor”Dolardaki yükselişin bize özel bir durum olup olmadığı konusunda, Atilla Yeşilada doların bütün dünyada yükseldiğini belirterek, “Amerikan merkez bankası faiz arttıracak. Bunun yanında Amerikan ekonomisi çok hızlı büyüyor, bir ısınma var orada, bu birinci unsur” dedi. Yalnız Türkiye’de değil hemen hemen Türkiye gibi tüm gelişmekte olan ekonomilerin para biriminin değer kaybettiğini aktaran Yeşilada, “Bizdeki sorunun başında seçim geliyor. Seçimin kendisinden çok, seçimden önce açıklanan paketler nasıl finanse edilecek sorusunun cevabını kimsenin bilmemesi işi zorlaştırıyor. Verilen cevaplar akla uymuyor” şeklinde konuştu.“Erdoğan Londra’da piyasalara meydan okudu”İkinci nedenin cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Londra’da piyasalara meydan okuması olduğunu dile getiren Yeşilada, “Faiz-enflasyon ilişkisine Sayın Erdoğan’dan başka kimse inanmıyor dünyada. Biz ne düşünürsek düşünelim, parayı veren yabancılar ve Erdoğan’ın Bloomberg TV’de çıkan söyleşisinden sonra onlar iyice paniğe kapıldılar. Belli ki, bunlar bir propaganda malzemesi değil Erdoğan’ın başkanlık yetkilerini kuşandığı zaman uygulayacağı politikalar. Faizleri düşürmek de Türkiye ekonomisinin sorunlarını ağırlaştıracak” diye konuştu.Merkez Bankasının geçtiğimiz Cuma günü tedbir alacağını açıkladığını belirten Yeşilada “Tedbir alacağız dedi, ama dolar 20 kuruş daha yükseldi. Tedbir falan alınmadığı ortada. Artık herkes kendi tedbirini alıyor. Satan yalnız yabancılar değil, bizim döviz borcu olan şirketler de döviz almaya başladı. Çünkü ödeme tarihi geldiğinde döviz çok daha pahalı olacak” dedi.“Sorunları dışarıdaki üst akla atmak artık inkâr boyutlarına geldi”İktidara yakın çevrelerin dövizdeki yükselişin nedenini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı yapılan bir hamle olarak değerlendirdiklerini hatırlattığımız Yeşilada, dünya ile çok iyi geçinen Brezilya, Güney Afrika ve Endonezya’da da sorun olduğunu söyleyerek şöyle konuştu:“Arjantin’de Başkan Macri neo-liberal politikaları kendi parti programı yapmıştı, ona da saldırdılar. Dünya ile hiçbir sorunu olmayan Endonezya da, çok ağır baskı altında. Kimse Türkiye’ye düşman değil demiyorum, ancak bizde bu bütün sorunları dışarıdaki üst akla atmak artık inkâr boyutlarına ulaştı. Tamam, bunları göz önünde bulunduralım, ancak bir taraftan da kendi eksikliklerimize bakalım. Çok basit bir hesap; bu sene bütçe açığı 60 milyar dolar olacaktı. Bu ikramiyelerden, teşviklerden, aflardan, hurda indirimlerinden sonra 75-80 milyara varabilir. Bu aflar falan para getirmiyor, 15 yıldır af ilan ediyoruz. Her seferinde hazinenin alacakları birikiyor, millet vergi ödemiyor. Ortada bizden kaynaklanan ciddi sorunlar var. Suçu dışarıya atarak çözüm üretemiyoruz, aksine bunları inkâr ederek piyasalarda “bunlar deve kuşu gibi başlarını kuma gömüyor ya da bir şey yapmaya niyetleri yok, top çeviriyorlar” algısı oluşturuyoruz. Örneğin, Endonezya Merkez Bankası faiz arttırdı. Arjantin IMF’den ek kredi istedi döviz rezervlerini güçlendirmek için. Yani herkes bir şeyler yapıyor. Sorunu kabulleniyor ve tedbir alıyor, bizde hiç ses yok. Şu anda bütün dünya, “acaba Türkler ne düşünüyorlar” diye merak ediyor.”“Ben iktidarın ne düşündüğünü bilemiyorum”Atilla Yeşilada, “İktidara yakın bütün basını taradım. Acaba onlar biliyorlar mı ne düşünüldüğünü diye… Ancak yazdıklarından çıkardığım, onlar da bilmiyorlar. Kur artışının zararı olmadığını mı düşünüyor iktidar, ama var. Vatandaş huzursuz, şirketler iş yapamaz hale geldi. Türkiye ithalata bağımlı-ihracatla geçinen bir ülke. İkisini de yapamıyorsunuz, çünkü fiyat veremiyorsunuz. İnanın, ben iktidarın ne düşündüğünü bilemiyorum” diye konuştu.Seçimler iptal mi edilecek?İktidarın döviz artışına dair ne düşündüğünü bilmediğini yineleyen Yeşilada; “o yüzden acaba seçimi iptal mi etmeyi düşünüyorlar dedim. Çünkü bu ortamda seçime gitmek çok büyük risk. Pimi çekilmiş el bombası elinizde koşuyorsunuz. Kesinlikle seçimlerin iptal edileceğine dair bir duyumum yok. Ancak bunu ilk söyleyen ben değilim. Aklın yolu bir. Bu gidişat ekonomiye ve seçmen güvenine, muhtemelen Ak Partiye de zarar veriyor. Çünkü ilerde iktidardan hesap sorulacak, “sen işin başındaydın” denilecek.”“Zam dalgası geliyor”Çok yüksek miktarda bir faiz artırımı yapılmaz ve seçimlerden sonra büyük bir istikrar paketi açıklanmazsa, bu kurun geri gelmeyeceğini aktaran Yeşilada şunları söyledi:“Dolar diyelim ki, 4.20’ye geri geldi. O hale gelse dahi, yaz aylarında enflasyon 2-2,5 puan daha artacak. Bir anlamda ok yaydan çıktı. TUİK yayınladı, ithalat geçen ay yüzde 4 artmış, bu piyasaya yansıyacak. Mani olamazsınız ki, stoka girmiş artık o pahalı mal. O yüzden seçimlerden sonra çok geç. Bir de seçimler bitmiyor ki önümüzde yerel seçimler var. Kim İstanbul’u kaybetmeyi göze alır? Kim on milyon on altı milyon seçmene acı reçeteyi sunacak? Gerçekçi olalım, şimdi yapamayan Marta kadar hiçbir şey yapamaz. Seçimleri kim kazanırsa kazansın, yapamaz. Muhalefet de yapamaz. Yapacağım diyorsa da yalan söylüyordur. Dolayısıyla çok vahim bir manzara. Belki kendiliğinden düzelir, kim bilir piyasanın aklına başka bir şey gelir, alır TL. Ama bir politikacı “işimiz Allah’a kaldı” diyerek siyaset yapmaz. Politikacının B planı, C planı olmalı, ancak bunlar yok ortada. Bir takım tedbirler alınacaktır. Zam dalgası geliyor. ÖTV’den feragat ettiler, o ÖTV’ler alınacak. Sigara 20 liraya viski 200 liraya içilecek. Sanayiciye serbest tarifeden alma zorunluluğu getirilmiş. Elektriğe gizli zam geldi. Aklımıza gelen her şeye zam yapılacak. Bu şekilde bir miktar bütçe açıkları telafi edilecek. Merkez Bankası, nazlı gelin gibi yüzde 1-2 puan faizleri artıracak. Ama Türkiye’yi düşüren şartlar, gelecek sene daha da zorlaşacak. Amerikan Merkez Bankası faiz arttırmaya devam edecek, ona bir de Avrupa Merkez Bankası eklenecek. Gelecek sene çok büyük mucizeler olmazsa, şartlar daha iyiye gitmeyecek o zaman ne yapacağız? Bir IMF paketinden kaçınmak çok zor, çünkü Merkez Bankasında olası döviz talebinde karşılayacak kadar döviz yok.“Türkiye’nin sorunu siyasetçilerden kaynaklanıyor”Türkiye için çok ümitsiz olmadığını söyleyen Yeşilada, “bazı ülkeler var sorunları çok daha ağır ve doğal şartları da var mesela Japonya yaşlanıyor. Venezüella içinden çıkılmaz durumda. Çin’i kimse konuşmuyor ama Çin’de öyle bir borçluluk oranı var ki, bunu çözmek imkansız” dedi. Türkiye’nin sorununun siyasetçilerden kaynaklandığın vurgulayan Yeşilada, “Bunu Ak Parti için de, muhalefet için de söylüyorum. Muhalefetin vaatlerine bakarsanız onlar iyice uçmuş durumda. Yarın Sayın Erdoğan çıkıp dese ki ‘Ben yanlış anlamışım bizim danışmanları, faiz de arttırırız, bütçeyi de keseriz’ dolar 4 liraya düşer. Başka bir sorun yok ortada. Türkiye de iş dünyası çok özel. Turizm var, potansiyel kaynayan bir ülkeyiz. Kimse de inkâr etmiyor, ama Ankara’da bir akıl tutulması var” şeklinde konuştu.“Seçimler iptal olursa piyasalara etkisi olmaz”Seçimlerin iptal edilmesi tezi gerçekleşirse bunun etkilerinin nasıl olacağını sorduğumuz Yeşilada, “bir kez daha altını çizmek isterim benim bu konuda bir duyumum yok. Mantığım beni buraya götürüyor. Seçimler iptal olursa piyasalara etkisi olmaz, ancak bir nefes alma süresi kazanılır. Futbolcu nasıl kendini yere atar takım sıkıştığında ya da basketbolda koç mola çağırır öyle bir şey. Onu mu düşünüyorlar acaba diye kafamda başka bir noktaya varamıyorum.“Ak Parti’nin erken seçim istemesi için bir neden yoktu”Seçimlerin neden erkene alındığı konusunda düşüncelerini sorduğum Yeşilada şunları söyledi:“Seçimlerin erkene alınmasının önceden tasarlanmış bir şey olduğunu düşünmüyorum. Sene başından beri hastaya vitamin, serum veriliyor ayağa kalkması için en azından sonbahar beklenirdi. Ben Ak Parti’nin stratejisini öyle tahmin ediyordum, ama öteki taraf yani MHP acile kaldırılınca mecbur kaldılar. Bence Sayın Erdoğan MHP’ye rest çekti. Çünkü MHP eriyordu. Siyasete yakın birisi değilim, siyasetçi dostum olmamasına özellikle dikkat ediyorum. Okuduklarımdan çıkarım yapıyorum seçimlerin erkene alınmasını Erdoğan’ın istediğini düşünmüyorum yani AK Parti’nin erken seçim istemesi için bir neden yoktu.
GÜNDEM
23 Mayıs 2018 - 11:00
Ankara'da akıl tutulması var
Dövizdeki yükseliş devam ediyor. Bu haberin yapıldığı dakikalarda Dolar 4.63 TL., Euro ise 5.48 TL. civarındaydı. Türkiye seçim atmosferini yaşarken ekonomimiz ne durumda? Dövizdeki bu yükseliş neyi ifade ediyor? Gelişmeleri tarafsız bir bakış açısıyla değerlendiren ekonomist Atilla Yeşilada’dan, dövizdeki artışın nedenlerini Tüketici Postası okurları için değerlendirmesini istedik.
GÜNDEM
23 Mayıs 2018 - 11:00