Tüketici Postası – Nejla SakınmazTüketici güven endeksinin geçen aya göre yüzde 13 azalmasını Ekonomist atilla yeşilada ile konuştuk. Bu gerilemenin çok korku verici boyutta olduğunu ifade eden Yeşilada, “Yüzde 1-2 gerilemeyi ben saymam istatistiki hata diye, aynı zamanda da üç gün önce de özel bir kurum olan Blomberg Ht’nin kendi tüketici güven taraması yayınlandı orada da paralel sonuçlar aldık. Orada da yüzde 11’lik bir daralma var” dedi. Bazı güven endekslerinin gerçek hayatla bağlantıların düşük olduğunu belirten Yeşilada, “Mesela reel sektör güven endeksi hiçbir zaman sabit sermaye yatırımları hakkında fikir vermez, ben bulamadım aralarında bir bağlantı. Ama tüketici güven endeksi öyle değil hani tüketici güveninden ortalama üç aylığını aldıktan sonra size milli gelirde ne çıkar az çok açıklıyor, en azından yönünü veriyor. Dolayısıyla bu daralma endişe verici” diye konuştu.Neden daralma varDaralmanın nedenlerini açıklayan Yeşilada, “Bir önceki güven endeksinde rakamlar artmıştı çünkü akıl almaz boyutta kamu harcaması yapılmıştı. Bütçe açıklarını gördük işte nisan ayında. Sene sonu hedefi 80 milyar, daha ilk dört ayda 54 milyar açık verilmiş. Kamu acayip istihdam alanı birçok insan seçim öncesi işe alındı. Şimdi bunlar bitti. Nisan ayından itibaren kamunun harcamalarını azalttığını gördük. En son şubat istihdam rakamları yayınlandı, bizde hep işsizliğe bakılır ah vah yapılır ama işsizliği bırakın 2009 yılından itibaren Türkiye’de ilk defa istihdam daralıyor. İnsanlar işlerinden atılıyorlar. Bu rakam ufak değil, tarımı bir tarafa koyarsak 600 bin kişi işini kaybetmiş bir yıl içinde. İşini kaybeden tüketim yapamıyor. İkincisi yaşadığımız mahallede birisi işini kaybetse ben de dur bakalım almayalım ne olur ne olmaz derim, bu böyledir. Faizler çok yüksek özellikle kredili bir şey alacaksanız ya da kredi kartıyla alışveriş yapıyorsanız başa çıkmanız imkânsız faizler yüksek çünkü enflasyon yüksek” diye konuştu.“Ciddi bir belirsizlik var”Çok ciddi bir belirsizlik olduğunu vurgulayan Yeşilada, “Kamunun attığı adımlar da belirsizliği arttırıyor. Seçim belirsizliği var, S400 belirsizliği var, ABD yaptırım uygularım diyor ama asıl önemli olan BDDK çıkıyor 100 bin Dolar alacaksan paranı yatırıp bir gün bekleyeceksin diyor, neden acaba? Benim bildiği kadarıyla bankalarda döviz kıtlığı yok. Devir teslim ücreti koyuyor koysun itirazım yok ama binde 5’de koysun, almasın millet döviz ama niye şimdi yapıyor? diye insanlar merak ediyor. Bunlar olunca bin tane soru geliyor. Bankalar batıyor mu? Öz mevduatımıza el mi koyacaklar? Yok öyle bir şey! Öyle bir niyette yok. Bankaların o durumda ciddi rezervleri de var. Devamlı bu tür anlamsız, kimsenin mahiyetini çözemediği, arkasında kötü niyet kokan işlemler ya da icraatlar yaptığınızda insanlar durun bakalım almayalım diyorlar” dedi.“İnsan kalitesinin düşüklüğüne bağlıyorum”Bu icraatların neden yapıldığını sorduğumuz Atilla Yeşilada şöyle konuştu:“Kambiyo işlemlerine binde 1 vergi herhâlde devlet 5-6 milyar daha vergi toplayayım diye yapıyordur. Bir insan artık TL’ye güvenmeyip dövize geçecekse binde 1 vergi onu caydırmaz ki, onun beklentileri çok fazladır. Öteki konuda sadece bir fikrim olabilir. Muhtemelen siz parayı yatırıyorsunuz banka rapor veriyor şu insan döviz çekmek istedi diye, araştırıyorlar o kişiyi, kimdir? Nedir? Niçin para kaçırmak istiyor? var mı bir açığı diye? bu daha korkunç bu bir düşünce tabi böyledir demiyorum umarım böyle değildir ama belki paranızı yatıracaksınız beklerken MASAK’tan telefon gelecek sen vergini ödedin mi? Neden para çıkartıyorsun? Vatan haini misin? diye bilemiyorum ki böyle şeyler aklına geliyor insanın çünkü anlamsız şeyler yapılıyor, ben bunları ciddi derecede insan kalitesinin düşüklüğüne bağlıyorum. Arkası düşünülmeden büyük bir panik içerisinde döviz çıkmasın diye çünkü dövizin çıkması hem ekonomiye zarar veriyor bir yandan da İstanbul seçimleri ve dengeleri değiştiriyor. Döviz yükselirken iktidar partisi seçim kazanamaz bu çok bilinen bir gerçek dünyanın her yerinde bu böyle. Bu yüzden böyle yapılıyor sanırım ama bunun sonuçları hakikaten çok ağır oluyor. İnsanları korkudan hareket edemez hale getirdiler. Ekonomide olayların bir reel nedenleri var bir de beklentilerden kaynaklananlar var. Beklentiler korkunç bozuldu. Kimse yarın ne olacağını bilmiyor.”Bütün bunlara rağmen karamsar olmadığının altını çizen Yeşilada, “Karamsar değilim bir kere bu seçimin bitmesi gerek. Sonra S400 krizinin çözülmesi gerek. Hükümet tedbir alacaktır. Temmuz’da tedbir alınacağını düşünüyorum alınırsa kışa ekonomi düzelir” dedi.
GÜNDEM
22 Mayıs 2019 - 14:11
Ekonomist Atilla Yeşilada: Gerileme korku verici boyutlarda
TÜİK ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası iş birliğiyle yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, mayısta geçen aya göre yüzde 13 azaldı. Sonuçları Tüketici Postası için değerlendiren Ekonomist Atilla Yeşilada, bu gerilemenin çok korku verici boyutlarda olduğunu söyledi.
GÜNDEM
22 Mayıs 2019 - 14:11
İlginizi Çekebilir