Tüketici
Postası-Nilüfer Tuba AKMAN
Hazine ve maliye bakanı Berat
Albayrak “Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019” programında yeni
ekonomik reform paketini açıkladı. Vergi konusunda dönüşüm ve reform
yapılacağının ön plana çıktığı toplantıda Hazine ve Maliye Bakanı Berat
Albayrak yeni bir vergi mimarisi oluşturulacağını, kayıt dışılıkla mücadele
ekseninde dolaylı vergilerin azaltılacağını ve gelire göre artan
vergilendirmenin hayata geçirileceğini ifade etti.
“Tek
başına vergi reformu yeterli değil”
Konuyla ilgili olarak ekonomist uğur civelek Tüketici Postası’na önemli açıklamalarda bulundu. Civelek, “Birbirini
tamamlayan parçalardan oluşan bir sistemde, parçalardan sadece birini
değiştirirseniz ve diğerlerinde gereken çabayı göstermezseniz sistem çalışmaz.
Onun için tek başına vergi reformu yeterli değildir” diye konuştu.
Söylenilen teorik olarak
doğru. Bütçe gelirlerini arttırmaya çalışacaklar diyen Civelek, “Kayıt dışılık
ile mücadele edecekler, bunun yarattığı haksız rekabeti ortadan kaldırmaya
çalışacaklar. Doğru, kimse itiraz edemez. İkincisi gelir vergileri içerisinde
dolaylı vergilerin payını azaltırken, dolaysız olanların payını arttıracaklar
ve de kurumlar vergisini %15’e çekecekler. Kâğıt üzerinde, teorik olarak, bu da
doğru. Fakat ‘Bütçe Disiplini’ diye yola çıkıyorsak, içinde bulunduğumuz
koşullarda geliri arttırmak ve söylenenleri yapmak kolay değil çünkü kayıt
dışılığı işe alırsanız; şirketlerde ve üretenlerin rekabet düzeninin iyi olması
lazım ki; buna destek verebilsinler” dedi.
“Bu
tasarım çalışmayabilir”
Civelek, “Eğer rekabet ve
nakit akışı ile ilgili sorunlar varsa bu tasarım çalışmayabilir. Son birkaç
yıla bakıldığında, vergi tahsilat oranları çok düşük. Tahakkuk eden vergiyi
alamamak gibi bir sorunumuz da var. İstihdam ve büyüme gerekçesi ile harcama
kısıtlaması yapılmasına yanaşılmıyor ve bu nedenle de bütçe açığının büyümesi
engellenemiyor. Engellenmediği takdirde de buradan kaynaklanan kırılganlıklar
da azaltılamıyor” şeklinde konuştu.
“Radikal
bir yaklaşım göremedim”
Hangi düzenlemelerin yapılması
gerektiğine dair açıklama yapan Civelek, “Bir Ülkeyi, bir binaya benzetin.
Tüketicileri ve üreticileri aşağıdaki taşıyıcı kolonlar olarak düşünün. Bunun
üzerine sistem oturur, sistem o temellerden beslenir. Devlet de finansal yapı
da onun üstündedir. Bütçe disiplini de finansal istikrar da bunun bir
parçasıdır. Siz taşıyıcı kolonların durumunu düzeltmeden, yukarıda olumlu
gelişme yaratamazsınız. Öncelikle üreticilerin ve Tüketicilerin durumunu
düzeltmek için radikal yaklaşım bekliyordum fakat bunu görmedim” dedi. Tam
tersine piyasa yanlısı, sistemin ömrünü biraz olsun uzatacak, ama faturayı
üreticilere ve tüketicilere çıkaracak bir anlayış gördüğünü vurgulayan Civelek,
“Bunların daha fazla yükü kaldırabilmeleri mümkün değil, o yüzden açıklanan
paketi gerçekçi bulmuyorum” diye ifade etti.
“Ciddi
bir anlayış değişikliğine ihtiyacımız var”
Finans ve tasarruflar
konusunda düşündüğünüzü yapamazsanız, bütçe konusunda da hedeflerinize
ulaşamazsınız diyen Civelek, “Türkiye’de üretenlerin ve tüketenlerin içinde
bulunduğu sorunlar, bulunduğunuz coğrafi bölgedeki politik ve küresel koşullar
daha gerçekçi olunmasını gerektiriyor. Beklentileri yönlendirerek sorunlarımızı
çözme şansımız yok. Ciddi bir anlayış değişikliğine ihtiyacımız var” dedi.